Historyczna i kulturalno-historyczna podróż przez Prusy Wschodnie i Zachodnie
Fundacjia Prus Wschodnich i Zachodnich pokazuje w swoich pomieszczeniach – adres: Ferdinand- Schulz-Allee 3 – czesc swoich zbiorów. Udostepniajac je publicznosci chce skierowac swiatla reflektorów na polityczne i kulturalne wydarzenia i tym samym na kraj, który byl przez wiele wieków ojczyzna dla wielu Niemców.
Nadzieje budzi fakt, ze dzis ponad 60 lat po zakonczeniu wojny, po rzadach terroru, mordach i wypedzeniu, chec pojednania miedzy narodami zatacza coraz bardziej szerokie kregi.
Jedna z ofiar Marion hrabina Dönhoff sformulowala to trafnie w swojej ksiazce pt. „Dziecinstwo w Prusach Wschodnich“:
„Gdy mysle o lasach i jeziorach Prus Wschodnich rozleglych lakach i starych alejach, to jestem pewna, ze sa one dzis tak wyjatkowo piekne jak wtedy, gdy byly dla mnie ojczyzna. Moze jest to najwyzszy stopien milosci: kochac, ale nie posiadac.”
Ucieczka i wypędzeniea> · Zakonie Niemieckim w Prusach · Nastepnie era Fryderyka Wielkiego ll
Wojny napoleońskie · 19 wieku, a pierwsza wojna światowa · Odporność w WW2
Rzemioslo artystyczne i gospodarka · Sztuka i literatura – M.Halbego · E.Wichert · Akademia Sztuki Królewiec
Ucieczka i wypędzenie ↑
Na skutek przestepczej polityki nazistowskich Niemiec równiez Prusy Wschodnie i Zachodnie pograzyly sie od stycznia 1945 roku, w ciagu niewielu miesiecy w piekielnym tancu umarlych. Dlatego wystawa omawia wydarzenia dotyczace ucieczki i wypedzenia na wodzie i ladzie. To, co oprócz wlasnego zycia udalo sie uratowac ludziom, zmiescilo sie czesto w zwyklym drewnianym kufrze. Artystka Erica Durban stworzyla na podstawie wlasnych przezyc imponujaca serie grafik, która przedstawia cierpienia uchodzców.
– Prusy Wschodnie –
Stary czlowiek na gruzowisku
– Skrzynia transportowa wyslana –
pod koniec wojny, do Berlina przez przedsiebiorstwo
transportujace meble Gustava Knauera
Ucieczka z Prus Wschodnich, zima 1945
Pastela kredowa autorstwa
Erici Durban · 1985
Zakonie Niemieckim w Prusach ↑
Wystawa informuje równiez o Zakonie Niemieckim w Prusach i politycznych wydarzeniach, które doprowadzily w 1657 roku, poprzez Traktat Znamienski do pelnej suwerennosci Ksiestwa Pruskiego, pod rzadami Fryderyka Wielkiego I, Wielkiego Elektora (1640-88).
Nastepnie era Fryderyka Wielkiego ll ↑
Nastepnie era Fryderyka Wielkiego ll (1712-1786), epoka, w której Prusy zostalydefinitywnie jednym z mocarstw w Europie, po siedmioletniej wojnie o Slask i po podpisaniu pokoju w Hubertusburgu w 1763 roku. Tolerancja religijna pod rzadami Fryderyka ll Wielkiego, na przykladzie przyjecia salzburskich imigrantów, charakteryzuje epoke absolutyzmu oswieconego, podczas której Fryderyk Wielki II uwazal sie za „pierwszego sluge” swojego panstwa. Reformy wojska, prawa i oswiaty jak równiez rolnictwa na obszarach Prus Wschodnich i Zachodnich sa trwalymi dzialaniami jego regencji.
– Fryderyk Wielki na koniu –
akwaforta z miejscowosci
Corsberg okolo · 1900
– Herb pruski –
na kaflu od pieca · 1768
Wojny napoleońskie ↑
Dalej: Prusy Wschodnie i Zachodnie w cieniu wojen napoleonskich i pokój w Tylzy podpisany 7 lipca 1807 roku. Królowa Luiza Pruska przyjela Napoleona w maju 1807 roku, aby prosic go o korzystyne warunki pokoju, jednak to sie nie udalo. Prusowie czuja sie okaleczeni i upokorzeni przez traktat tylzycki.
Napoleon i wydarzenia z Tylzy
Wojny wyzwolencze · 1812/13
Wojny wyzwolencze 1812/13.
General Hrabia Yorck von Wartenburg, bez porozumienia z wahajacym sie królem Fryderkiem Wilhelmem lll Pruskim, podpisal z rosyjskim generalem Dybiczem w miejscowosci Taurogi, konwencje o neutralnosci, która zainicjowala powstanie przeciw Napoleonowi. Napoleon musial wycofac sie z Niemiec po przegranej Bitwie pod Lipskiem 17/18 pazdziernika 1813 roku.
19 wieku, a pierwsza wojna światowa ↑
Terytorialny rozwój Prus Wschodnich i Zachodnich w XIX wieku, rewolucja w latach 1848/49 jak i I wojna swiatowa i bitwa pod Tannenbergiem i wywodzacy sie z niej „mit Hindenburga” sa kolejnymi czesciami wystawy.
Helm Pruski Pikielhauba
– XIX wiek –
Odporność w WW2 ↑
Kolejne krótkie objasnienie: Opór podczas II wojny swiatowej pokazany jest na przykladzie dwóch przedstawicieli ruchu oporu hrabiego Heinricha von Lehndorffa i hrabiego Heinricha zu Dohna.
Hrabia Lehndorff byl ostatnim wlascicielem wschodniopruskiego majatku ziemskiego w Sztynorcie, który byl od 1420 do 1944 roku nieprzerwanie w posiadaniu rodziny Lehndorff. Hrabia Lehdorff nalezal do ruchu oporu Tresckow i Stauffenberg. Dnia 4 sierpnia 1944 roku zostal powieszony przez faszystów w Plötzensee.
Zginal w wieku 35 lat. Wtedy 20 lipca 1944 roku zginelo z reki kata wielu odpowiedzialnych niemieckich obywateli, wsród nich równiez czlonkowie slynnych pruskich rodzin
Lehndorff • Schulenburg • Moltke • Dohna • Schwerin • Yorck
Mimo, ze za pózno – jednak skladajac ofiare nadali kierunek, w którym podazaly nowe Niemcy.
Rzemioslo artystyczne i gospodarka ↑
Rzemioslo artystyczne i gospodarka Prus Zachodnich i Wschodnich. Wydobycie bursztynu: Od prawdopodobnie 6000 lat zloto Sambii sluzy ludziom, jako bizuteria. Elektron jak nazywano bursztyn w starozytnosci, powstal z kopalnej zywicy drzew iglastych w utworach trzeciorzedu, która osadzala sie w podlozu lasu lub na dnie morskim. Po uplynieciu milionów lat wyplynal na powierzchnie, byl zbierany lub równiez jak w Jantarnym wydobywano go na przemyslowa skale. Na wystawie moga Panstwo obejrzec bizuterie i przedmioty uzytkowe wyprodukowane okolo 1900 roku w Prusach Wschodnich i Zachodnich.
– Podróż do Ziemi Bursztynu –
Rzadko biały bursztyn z inkluzjami
Amber 3 tysiące
– Muzeum Bursztynu Nida –
Jasnaja Polana – kraina koni. Ta slynna stadnina zostala zalozona w 1732 roku przez Fryderyka Wilhelma I, ojca Fryderyka II Wielkiego. Obszar stadniny obejmowal pod koniec 1945 roku okolo 6000 ha ziemi, gdzie hodowano 350 wybranych klaczy matek i 20 koni rozplodowych. Kazdy z koni rozplodowych posiadal swój wlasny pawilon i wlasne pastwisko. Drzewo genealogiczne tych cennych ogierów siega az do odleglych wieków. Artysta Oscar Mert? namalowal w 1940 roku obraz duzego formatu przedstawiajacy stado klaczy w miejscowosci Jasnaja Polana.
Stado koni w miejscowosci Jasnaja Polana (fragment)
obraz Oscara Merté – okolo 1900 roku
Sztuka i literatura. W kolejnym dziale wystawy na parterze moga Panstwo obejrzec rózne rodzaje urzadzen rzemieslniczych i gospodarstwa domowego pochodzacych z Prus Wschodnich i Zachodnich. Wiele osobistych przedmiotów opowiada o zyciu codziennym w domu i zagrodzie „zwyklych ludzi”, przed wojna.
Anons z informacja o zareczynach
– Hedwig Lehmann i Karla Schlizio –
sierzanta pulku piechoty von Boyen w Gizycku
1890 rok Torebka wieczorowa
– Inicjaly Hedwig Lehmann –
wyhaftowane na scierce do prasowania
Sztuka i literatura – M. Halbego · E.Wichert ↑
Sztuka i literatura. W budynku na parterze znajduje sie obszerna kolekcja ze spuscizny pisarza Maxa Halbego: pisma, meble i mienie osobiste.
Halbe urodzil sie w 1865 roku w Kozlinach kolo Gdanska, studiowal prawo, germanistyke i historie w Heidelbergu, Berlinie i Monachium, gdzie od 1895 roku mieszkal i byl wykonujacym wolny zawód pisarzem. W roku 1893, w wieku 28 lat podbija niemieckie sceny teatralne swoim przedstawieniem teatralnym „Jugend” (mlodosc). Jest on drugim obok Gerharda Hauptmanna znaczacym dramaturgiem, przedstawicielem niemieckiego naturalizmu.<(p>
– Portret Max Halbe –
Rysunek kredowy autorstwa
Friedricha M. Adersa 4 pazdziernik 1925
z okazji urodzin Maxa Halbego
– „Jugend” (mlodosc) Maxa Halbego –
Pierwsze wydanie w wydawnictwie
Helmut Küpper · Berlin 1893
Materialy i motywy czerpal czesto ze swojej zachodnio-pruskiej ojczyzny. Inspirowali go równiez zyjacy tam ludzie. Jego autobiograficzne dzielo „Jahrhundertwende” (Przemiana stulecia) jest kopalnia wiedzy pomocna w ocenie niemieckiego realizmu i kultury okolo 1900 roku.
Kolekcja mebli ze spuscizny Maxa Halbego
Pisarz i prawnik Ernst Wichert urodzil sie 13 marca 1831roku w Czerniachowsku. Podczas jego wedrówek po Prusach Wschodnich powstalo kilka szkicowników z rysunkami akwarelowymi krajobrazu tak bardzo przez niego kochanego. Mozna tez obejrzec pochodzacy z lat wczesniejszych rysunek przedstawiajacy biedermeierowskie wnetrze jego berlinskiego mieszkania. Wichert pisal powiesci i nowele przede wszystkim o historii Prus n. p. „Heinrich von Plauen” (1881) i „Der große Kurfürst“/ (Wielki ksiaze) (1886/87).
Byl przewodniczacym izby sadu w Berlinie.
Wnetrze berlinskiego mieszkania Ernsta Wicherta
Rrysunek pastelowy Ernsta Wicherta
Akademia Sztuki Królewiec ↑
Na calej powierzchni wystawienniczej prezentowane sa obrazy i grafiki autorstwa glównie wschodnio- pruskich artystów i artystek zwiazanych z Królewiecka Akademia Sztuki.
Królewiecka Akademia Sztuki zostala zalozona przez króla Fryderyka Wilhelma IV i zbudowana wedlug planów Uhricha. Wielu artystów bylo absolwentami akademii, która upadla w 1945 roku. Malowali oni zachodnio i wschodnio- pruskie krajobrazy. Najbardziej slawnym studentem byl Lovis Corinth. W fundacji Prus Wschodnich i Zachodni przechowywane sa m. in. prace
Artura Degnera · Paula Borcherta · Roberta Hoffmanna-Salpiera · Eduarda Matzicka
Alfreda Partikela · Emila Neidego · Hansa Simoleita · Johannesa Heidecka
Karla Schrödera-Tapiaua · Alaia Webera-Hohengrunda
– Wybrzeze Sambii przed miejscowoscia Brujsterort –
Aakwarela Waltera Preißa · 1933
– Baltycki kurort Sopot nad zatoka Gdanska –
Akwarela Waltera Preißa · 1932
Tymi obrazami pelnymi wspomnien konczy sie wycieczka sladami prawie 800-letniej historii i historii sztuki Prus Wschodnich i Zachodnich i ludzi, którzy kiedys zyli w tym kraju.
– Zuraw Gdanski –
akwarela Theo Urtnowskiego · 1910
„Przy winie” w slynnej winiarni „Blutgericht”
w piwnicach zamku królewieckiego
grafika okolo 1900
Fotografia: © Kurt Scholz
[views]